Rozwój dziecka w czwartym roku życia

Czwarty rok życia, czyli okres pomiędzy trzecimi, a czwartymi urodzinami to wyjątkowy czas w życiu małego człowieka. Wiele się zmienia w jego rozwoju, a życie stawia przed nim pierwsze wyzwanie – wkracza w wiek przedszkolny.Jak pisze profesor Jagoda Cieszyńska „Dziecko, które rozpoczyna edukację przedszkolną, musi być gotowe do jej podjęcia, w przeciwnym razie będzie narażone na frustrację z powodu braku rozumienia języka i sytuacji społecznych”.

Kim jest Maluch w czwartym roku życia? Na pewno kim innym będzie mając równe trzy latka, a kim innym, gdy skończy 3 latka i dziesięć miesięcy. I pomimo, że w dzisiejszym tekście operujemy pojęciem „czwarty rok życia”, należy pamiętać, że opisywane umiejętności pojawiają się w całej jego rozciągłości – u jednych dzieci nieco szybciej, u innych wolniej.

 
dziewczynka bawi się misiem i lalą

W tym okresie życia znacząco rozwijają się umiejętność rozumienia instrukcji werbalnych, wykonywania ich oraz naśladowania działań drugiej osoby czy też współdziałanie razem z nią. Te wszystkie aspekty pozwalają na to, by być gotowym na funkcjonowanie i współdziałanie w grupie rówieśniczej. To nie jest łatwy etap – stres związany z pójściem do przedszkola, początki postrzegania siebie jako odrębnej jednostki, pierwsze próby odkrywania i regulowania własnych zachowań.

Czwarty rok życia to także ciągłe doskonalenie się wcześniejszych kamieni milowych rozwoju – dziecko w tym wieku coraz lepiej radzi sobie w zakresie koordynacji ruchów ciała i potrafi na przykład złapać oburącz piłkę rzuconą z pewnej odległości. Założenie butów, czapki czy kurteczki też będzie stawało się coraz łatwiejsze i da powód do poczucia sprawstwa oraz dumy u Małego Odkrywcy. Rozwija się też mała motoryka przedszkolaka – potrafi już narysować domknięty okrąg, połączyć kropki na obrazku czy posługiwać się nożyczkami.

Maluch zaczyna świadomie uczestniczyć w grach i zabawach opierających się na prostych regułach. Coraz częściej zauważamy u niego zabawy tematyczne – w sklep, w lekarza, w mechanika samochodowego, we fryzjera/fryzjerkę. To wszystko staje się możliwe dzięki intensywnemu rozwojowi językowemu, który przeżywa teraz prawdziwą rewolucję (spokojnie – to nie koniec, będzie to trwało jeszcze do około 6-7 roku życia). Mowa Malucha będącego w czwartym roku życia powinna być już zrozumiała dla osób spoza najbliższego otoczenia. Nie oznacza to, że mówi on już bezbłędnie oraz poprawnie wypowiada wszystkie głoski – na to zbyt wcześnie. Potrafi jednak budować wypowiedzi złożone, stosując podstawowe reguły gramatyczne. Zasób słów malucha w czwartym roku życia jest już naprawdę duży, a on sam chętnie tworzy własne neologizmy, służące etykietowaniu otaczającej rzeczywistości i budowaniu własnego słownika (np.: „hauczy” – szczeka, „kopka” – piłka). Maluch opisuje już obrazek, potrafi nazwać relacje przestrzenne na nim oraz powoli wkracza w wiek pytań – od teraz coraz częściej usłyszysz „a dlaczego…?” (lub w formie neologizmu – „dlaczemu?”). Analogicznie do tego, dziecko po trzecich urodzinach zaczyna zdobywać umiejętność odpowiadania na zadane mu proste, podstawowe pytania dotyczące jego i najbliższych mu rzeczy czy sytuacji.

Jak bawić się z dzieckiem w czwartym roku życia?

  • Kategoryzacje tematyczne – grupujcie przedmioty lub obrazki zgodnie z ich kategoriami, np.: owoce – zabawki, ubrania – meble, pojazdy – napoje. Ważne, aby na początku nie nazywać od razu całej zabawy – „zobacz, tu poukładany owoce, a tu meble”. Zamiast tego połóż przed dzieckiem z jednej strony jabłko, a z drugiej obrazek szafy. Pozwól wylosować kolejny i zapytaj: „jak sądzisz – łóżko bardziej będzie pasowało do jabłka czy do szafy?”. Nazwijcie kategorie na koniec. Do tej zabawy świetnie sprawdzi się gra 1,2,3! Pamiętam – jej ilustracje są podzielone na kilka kategorii tematycznych m.in. ubrania, zabawy, zwierzęta czy pory roku.
Dziecko kategoryzuje obrazki
  • Kategoryzowanie wg jednej cechy w oderwaniu od drugiej – przygotuj klocki w różnych kształtach, ale jednocześnie w dwóch kolorach. Spróbuj kategoryzować je z dzieckiem wg kształtu w oderwaniu od koloru lub wg koloru w oderwaniu od kształtu. Tak jak poprzednio – nie zdradzaj reguł zabawy od początku, ale pozwól wymyślić regułę samodzielnie;
  • Możecie zacząć zabawy z odszukiwaniem szczegółów na ilustracjach. Polecamy loteryjkę 1,2,3! Szukam – zadaniem dziecka jest odnalezienie elementów z żetonów na pięknie ilustrowanych planszach.
Dziecko szuka szczegółu na ilustracji
  • Formą zabawy rozwojowej będą też aktywności związane z wykonywaniem domowych obowiązków – zamiatanie małą miotełką na szufelkę, zapinanie ubrań klamerką do bielizny, kategoryzowanie skarpetek wg kolorów, składanie kocyków w kwadrat;
  • Historyjki obrazkowe – początkowo wybierz te trzy- lub czteroelementowe z prostymi czynnościami (np.: woda gotuje się – mama nalewa wodę ko kubka z herbatą – mama pije). Tutaj również możesz wykorzystać ilustracje z gry 1,2,3! Pamiętam
  • Powtarzanie i kontynuowanie sekwencji – wykorzystać możecie wszystkie elementy, które zgromadzisz w takiej ilości, aby mogły się kilkakrotnie powtórzyć (kolorowe gumki recepturki, papierowe rurki do napojów, guziki, surowe makarony w różnym kształcie). Ułóż sekwencję (np.: koło – kwadrat – trójkąt – koło – kwadrat – trójkąt – …) i poproś dziecko, aby naśladowało ją pod spodem, zachowując zasadę: ułóż tak samo, od lewej do prawej strony, element po elemencie. Kiedy to stanie się proste, możesz zwiększyć liczbę elementów i/lub kontynuować sekwencję – Ty zacznij i poproś Malucha o kontynuowanie jej. Jeśli wolisz gotowe rozwiązania dwie pary ilustracji, które możesz wykorzystać w przygotowaniu sekwencji znajdziesz w grze 1,2,3!Pamiętam ;
Dziecko układa sekwencję obrazków
  • Składanie obrazków z 3-4 części – przygotuj proste ilustracje cięte równą linią lub sięgnij po układanki z serii 1,2,3!Układam . Złożenie ich jest trudniejsze niż układanie puzzli, ponieważ nie wystarczy analizować czy dany kształt pasuje do drugiego, ale dziecko musi skupić się na treści obrazka;
Dziewczynka układa układankę z pieskiem
  • Zabawy tematyczne – razem bawcie się i odgrywajcie role. Zabawa tematyczna uczy nowych zachowań językowych, współdziałania oraz wzbogaca słownictwo;
  • Ubieranie na czas – zabawa, która dobrze sprawdzi się w aktywności dwójki dzieci – przygotujcie dwie pary butów, dwie rozpinane bluzy, dwie pary skarpetek. Zróbcie zawody w zakładanie ubrań na czas – zabawa gwarantowana!
  • Wybierz dwa zestawy po 6-8 obrazków z 1,2,3! Pamiętam i ułóż z nich dwie identyczne „mozaiki”, zmieniając w jednej miejsce jednego obrazka. Poproś dziecko, aby odnalazło czym się różnią (możesz zwiększać poziom trudności ilością obrazków). Odnajdywanie szczegółu różniącego dwa obrazki to fantastyczna zabawa rozwojowa.
Szukanie różnic na obrazkach

Czas pomiędzy trzecimi a czwartymi urodzinami przynosi wiele nowych zdobyczy, których rozwój będzie budował grunt dla kolejnych. To szczególny okres, w którym Maluch staje się przedszkolakiem. Warto zwrócić uwagę na to, czy na pewno nic nie budzi niepokoju w jego rozwoju, a jeśli tak, nie bać się zapytać specjalisty, jak można się z nim uporać. Wspólny wolny czas to dobra okazja do wspólnych zabaw, które – oprócz wspierania rozwoju – przede wszystkim dadzą poczucie bliskości i bycia razem.

Bibliografia:

 J. Cieszyńska, Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków 2013, s. 81.

logopeda Magda Rybka ekspert Wspomagajki

Neurologopeda, prowadzi prywatny gabinet oraz aktywnie działa w sieci na swoim blogu i portalach społecznościowych. Zawodowo interesuje się zaburzeniami komunikacji językowej u pacjentów z wadami twarzoczaszki. Prywatnie szczęśliwa mama bliźniaczek.

  • Najnowsze wpisy
  • Produkty
  • X