Home / Blog / Okiem eksperta / Rozwój dziecka w czwartym roku życia

Rozwój dziecka w czwartym roku życia

Czwarty rok życia, czyli okres pomiędzy trzecimi, a czwartymi urodzinami to wyjątkowy czas w życiu małego człowieka. Wiele się zmienia w jego rozwoju, a życie stawia przed nim pierwsze wyzwanie – wkracza w wiek przedszkolny.Jak pisze profesor Jagoda Cieszyńska „Dziecko, które rozpoczyna edukację przedszkolną, musi być gotowe do jej podjęcia, w przeciwnym razie będzie narażone na frustrację z powodu braku rozumienia języka i sytuacji społecznych”.

Kim jest Maluch w czwartym roku życia? Na pewno kim innym będzie mając równe trzy latka, a kim innym, gdy skończy 3 latka i dziesięć miesięcy. I pomimo, że w dzisiejszym tekście operujemy pojęciem „czwarty rok życia”, należy pamiętać, że opisywane umiejętności pojawiają się w całej jego rozciągłości – u jednych dzieci nieco szybciej, u innych wolniej.

W tym okresie życia znacząco rozwijają się umiejętność rozumienia instrukcji werbalnych, wykonywania ich oraz naśladowania działań drugiej osoby czy też współdziałanie razem z nią. Te wszystkie aspekty pozwalają na to, by być gotowym na funkcjonowanie i współdziałanie w grupie rówieśniczej. To nie jest łatwy etap – stres związany z pójściem do przedszkola, początki postrzegania siebie jako odrębnej jednostki, pierwsze próby odkrywania i regulowania własnych zachowań.

Czwarty rok życia to także ciągłe doskonalenie się wcześniejszych kamieni milowych rozwoju – dziecko w tym wieku coraz lepiej radzi sobie w zakresie koordynacji ruchów ciała i potrafi na przykład złapać oburącz piłkę rzuconą z pewnej odległości. Założenie butów, czapki czy kurteczki też będzie stawało się coraz łatwiejsze i da powód do poczucia sprawstwa oraz dumy u Małego Odkrywcy. Rozwija się też mała motoryka przedszkolaka – potrafi już narysować domknięty okrąg, połączyć kropki na obrazku czy posługiwać się nożyczkami.

Maluch zaczyna świadomie uczestniczyć w grach i zabawach opierających się na prostych regułach. Coraz częściej zauważamy u niego zabawy tematyczne – w sklep, w lekarza, w mechanika samochodowego, we fryzjera/fryzjerkę. To wszystko staje się możliwe dzięki intensywnemu rozwojowi językowemu, który przeżywa teraz prawdziwą rewolucję (spokojnie – to nie koniec, będzie to trwało jeszcze do około 6-7 roku życia). Mowa Malucha będącego w czwartym roku życia powinna być już zrozumiała dla osób spoza najbliższego otoczenia. Nie oznacza to, że mówi on już bezbłędnie oraz poprawnie wypowiada wszystkie głoski – na to zbyt wcześnie. Potrafi jednak budować wypowiedzi złożone, stosując podstawowe reguły gramatyczne. Zasób słów malucha w czwartym roku życia jest już naprawdę duży, a on sam chętnie tworzy własne neologizmy, służące etykietowaniu otaczającej rzeczywistości i budowaniu własnego słownika (np.: „hauczy” – szczeka, „kopka” – piłka). Maluch opisuje już obrazek, potrafi nazwać relacje przestrzenne na nim oraz powoli wkracza w wiek pytań – od teraz coraz częściej usłyszysz „a dlaczego…?” (lub w formie neologizmu – „dlaczemu?”). Analogicznie do tego, dziecko po trzecich urodzinach zaczyna zdobywać umiejętność odpowiadania na zadane mu proste, podstawowe pytania dotyczące jego i najbliższych mu rzeczy czy sytuacji.

Jak bawić się z dzieckiem w czwartym roku życia?

Kategoryzacje tematyczne – grupujcie przedmioty lub obrazki zgodnie z ich kategoriami, np.: owoce – zabawki, ubrania – meble, pojazdy – napoje. Ważne, aby na początku nie nazywać od razu całej zabawy – „zobacz, tu poukładany owoce, a tu meble”. Zamiast tego połóż przed dzieckiem z jednej strony jabłko, a z drugiej obrazek szafy. Pozwól wylosować kolejny i zapytaj: „jak sądzisz – łóżko bardziej będzie pasowało do jabłka czy do szafy?”. Nazwijcie kategorie na koniec. Do tej zabawy świetnie sprawdzi się gra 1,2,3! Pamiętam – jej ilustracje są podzielone na kilka kategorii tematycznych m.in. ubrania, zabawy, zwierzęta czy pory roku.

Kategoryzowanie wg jednej cechy w oderwaniu od drugiej – przygotuj klocki w różnych kształtach, ale jednocześnie w dwóch kolorach. Spróbuj kategoryzować je z dzieckiem wg kształtu w oderwaniu od koloru lub wg koloru w oderwaniu od kształtu. Tak jak poprzednio – nie zdradzaj reguł zabawy od początku, ale pozwól wymyślić regułę samodzielnie;
Możecie zacząć zabawy z odszukiwaniem szczegółów na ilustracjach. Polecamy loteryjkę 1,2,3! Szukam – zadaniem dziecka jest odnalezienie elementów z żetonów na pięknie ilustrowanych planszach.

Formą zabawy rozwojowej będą też aktywności związane z wykonywaniem domowych obowiązków – zamiatanie małą miotełką na szufelkę, zapinanie ubrań klamerką do bielizny, kategoryzowanie skarpetek wg kolorów, składanie kocyków w kwadrat;
Historyjki obrazkowe – początkowo wybierz te trzy- lub czteroelementowe z prostymi czynnościami (np.: woda gotuje się – mama nalewa wodę ko kubka z herbatą – mama pije). Tutaj również możesz wykorzystać ilustracje z gry 1,2,3! Pamiętam
Powtarzanie i kontynuowanie sekwencji – wykorzystać możecie wszystkie elementy, które zgromadzisz w takiej ilości, aby mogły się kilkakrotnie powtórzyć (kolorowe gumki recepturki, papierowe rurki do napojów, guziki, surowe makarony w różnym kształcie). Ułóż sekwencję (np.: koło – kwadrat – trójkąt – koło – kwadrat – trójkąt – …) i poproś dziecko, aby naśladowało ją pod spodem, zachowując zasadę: ułóż tak samo, od lewej do prawej strony, element po elemencie. Kiedy to stanie się proste, możesz zwiększyć liczbę elementów i/lub kontynuować sekwencję – Ty zacznij i poproś Malucha o kontynuowanie jej. Jeśli wolisz gotowe rozwiązania dwie pary ilustracji, które możesz wykorzystać w przygotowaniu sekwencji znajdziesz w grze 1,2,3!Pamiętam ;

Składanie obrazków z 3-4 części – przygotuj proste ilustracje cięte równą linią lub sięgnij po układanki z serii 1,2,3!Układam . Złożenie ich jest trudniejsze niż układanie puzzli, ponieważ nie wystarczy analizować czy dany kształt pasuje do drugiego, ale dziecko musi skupić się na treści obrazka;

Zabawy tematyczne – razem bawcie się i odgrywajcie role. Zabawa tematyczna uczy nowych zachowań językowych, współdziałania oraz wzbogaca słownictwo;
Ubieranie na czas – zabawa, która dobrze sprawdzi się w aktywności dwójki dzieci – przygotujcie dwie pary butów, dwie rozpinane bluzy, dwie pary skarpetek. Zróbcie zawody w zakładanie ubrań na czas – zabawa gwarantowana!
Wybierz dwa zestawy po 6-8 obrazków z 1,2,3! Pamiętam i ułóż z nich dwie identyczne „mozaiki”, zmieniając w jednej miejsce jednego obrazka. Poproś dziecko, aby odnalazło czym się różnią (możesz zwiększać poziom trudności ilością obrazków). Odnajdywanie szczegółu różniącego dwa obrazki to fantastyczna zabawa rozwojowa.

Czas pomiędzy trzecimi a czwartymi urodzinami przynosi wiele nowych zdobyczy, których rozwój będzie budował grunt dla kolejnych. To szczególny okres, w którym Maluch staje się przedszkolakiem. Warto zwrócić uwagę na to, czy na pewno nic nie budzi niepokoju w jego rozwoju, a jeśli tak, nie bać się zapytać specjalisty, jak można się z nim uporać. Wspólny wolny czas to dobra okazja do wspólnych zabaw, które – oprócz wspierania rozwoju – przede wszystkim dadzą poczucie bliskości i bycia razem.

Bibliografia:

J. Cieszyńska, Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków 2013, s. 81.

logopeda Magda Rybka ekspert Wspomagajki

Magdalena Rybka

Neurologopeda, prowadzi prywatny gabinet oraz aktywnie działa w sieci na swoim blogu i portalach społecznościowych. Zawodowo interesuje się zaburzeniami komunikacji językowej u pacjentów z wadami twarzoczaszki. Prywatnie szczęśliwa mama bliźniaczek.